افعال جداشدنی
افعال جداشدنی
بعضی افعال در آلمانی از دو قسمت تشکیلشدهاند که ممکن است یکی یا هر دو آنها به تنهایی دارای معنای متفاوتی باشند. این افعال دو نوع متفاوت هستند. جداشدنی و جدانشدنی. در مورد افعال جدانشدنی در همین حد کافی است که این افعال را میتوان مانند باقی افعال مورداستفاده قرارداد و تفاوتی هم نخواهند داشت. اما در مورد افعال جداشدنی شرایط خاصی به وجود میآید که در این بخش به بیان آن میپردازیم.
در زبان فارسی ما معادل درستی برای افعال جداشدنی نداریم که به در این بخش کمک کند اما در زبان انگلیسی معادلی برای آنها وجود دارد که به شما کمک میکند با کلیت موضوع بهتر ارتباط برقرار کنید.
معمولاً در لیستهای واژگان دو بخش مجزای افعال جداشدنی را با اسلش (/) از هم جدا میکنند و این به شما کمک میکند تا این افعال را تشخیص دهید.
این پیشنودها رایجترین پیشوندهای افعال جداشدنی هستند.
ab
auf
an
ein
fern
mit
nach
vor
weg
zu
zurück
zusammen
افعالی که با durch, um, über, wieder شروع میشوند گاهی جداشدنی هستند ولی همیشه نه.
البته افعال جداشدنی را از راه شنیدن نیز میتوان تشخیص داد چون پیشوند فعل با استرس ادا میشود.
طریقه استفاده
افعال جداشدنی میتوانند قوی یا ضعیف باشند با haben یا sein استفاده شوند و در زمانهای مختلف از قواعد گرامری پیروی میکنند که به آنها اشاره میکنیم:
۱- افعال جداشدنی در زمان حال ساده:
برای استفاده از فعل جداشدنی در زمان حال ابتدا باید پیشوند را از ابتدای فعل جدا کنید. قسمت اصلی فعل در همان جایگاه خودش (جایگاه دوم در جملات خبری و جایگاه اول در جملات سؤالی بله یا خیر) قرار میگیرد. قسمت اصلی فعل با توجه به فاعل جمله صرف میشود. بقیه جمله بعد از فعل اصلی ظاهر میشود و قسمت اول فعل در پایان جمله قرار میگیرد.
برای مثال جمله «قطار در ساعت پنج و نیم فردا خواهد رسید.» باید از فعل جداشدنی ankommen استفاده کرد.
Der Zug kommet morgen um halb sechs an.
یا شما میخواهید بپرسید که «آیا ساعت تا ساعت ۱۲ میبندید؟». برای این کار باید از فعل جداشدنی zumachen استفاده کنیم.
Machen Sie schon um 12 Uhr zu؟
۲- افعال جداشدنی در زمان ماضی:
در مورد این زمان نیز مانند زمان حال عمل میکنیم به این صورت که ابتدا دو قسمت فعل را از هم جدا میکنیم. سپس با توجه به اینکه قسمت اصلی یک فعل قوی است با ضعیف حالت präteritum آن را مییابیم و با توجه به فاعل جمله صرف میکنیم. در نهایت قسمت اول فعل را به انتهای جمله خواهیم برد. بقیه جمله نیز بین این دو بخش قرار خواهد گرفت.
برای مثال شما میخواهید بگویید «او فقط پنجره را بست.» در این صورت باید از فعل جدا شدنی zumachen به صورت زیر استفاده کنید:
Er machte gerade das Fenzter zu.
یا بهعنوان یک مثال دیگر شما میخواهید بگویید «کنفرانس در هتل استقلال برگزار شد.» برای این کار باید از فعل جداشدنی stattfinden به معنی اتفاق افتادن یا برگزار شدن استفاده کرد. توجه کنید که فعل finden یک فعل قوی است پس به جمله زیر دقت کنید:
Die Konferenz fan dim Hotel Esteghlal statt.
۳- افعال جداشدنی در زمان حال کامل:
در مورد این زمان کار تا حدودی متفاوت از دو حالت قبلی خواهد بود چراکه ما در حالت عادی هم فعل اصلی را زمان حال کامل به آخر جمله میبردیم. باید گفت که در جملات زمان حال کامل استفاده از فعل جداشدنی تغییری در جایگاه قسمتهای جمله ایجاد نمیکند. تنها کاری که باید کرد این است که قسمت اصلی فعل را بهصورت Participle Perfect در آخر جمله بیاوریم. پیشوند فعل نیز بدون هیچ تغییری پیش از فعل خواهد آمد:
Wir haben viele Leute kennengelernt.
ما با افراد زیادی آشنا شدیم.
Sie haben noch nicht aufgemacht.
آنها هنوز باز نکردهاند.
Wann haben sie damit angefangen؟
کی آن را شروع کردید؟
Wir sind püntktlich angekommen.
ما سروقت رسیدیم.
۴- افعال جداشدنی در زمان گذشته کامل:
در مورد این زمان دقیقاً مانند زمان حال کامل عمل خواهیم کرد با این تفاوت که فعل کمکی (sein یا haben) باید بهصورت گذشته در جمله بیاید.
۵- افعال جداشدنی در در جمله با فعل کمکی (Modal Verb):
در چنین جملههایی افعال کمکی به جای فعل در جایگاه دوم قرار میگیرند (برای اطلاعات بیشتر به قسمت مربوط به افعال کمکی مراجعه کنید) و فعل جداشدنی بهصورت مصدر در پایان جمله قرار میگیرد.
۴
۳
۲
۱
فعل به صورت مصدر (جدا نشده و با پسوند en)
بقیه جمله
Ich werde/möchte/…بقیه جمله فعل به صورت مصدر (جدا نشده و با پسوند en)
Er/Sie/Es wird/möchte/… بقیه جمله فعل به صورت مصدر (جدا نشده و با پسوند en)
Wir/sie/Sie arden/möchten/… بقیه جمله فعل به صورت مصدر (جدا نشده و با پسوند en)
توجه
برخی از حروف اضافه مانند um-, durch-, uber- و wieder- ممکن است یک فعال جدا شدنی یا جداناشدنی را نشان دهند و هیچ راه سادهای برای تشخیص آنها از راه خواندن (بهجز به خاطر سپردن) وجود ندارد. البته باید توجه داشت که در تلفظ افعال جداشدنی تأکید (استرس) بر روی حرفاضافه قرار میگیرد درحالیکه در افعال غیر جداشدنی تأکید بر روی ریشه فعل قرار میگیرد. به مثالهای زیر توجه کنید:
umgehen اجتناب کردن
um/ziehen جابهجا شدن
durchdenken بهطور کامل (در مورد چیزی) فکر کردن
durch/fahren بهجایی راندن
wiederholen تکرار کردن
wieder/sehen دوباره دیدن
https://sites.google.com/site/deutschaufpersisch/grammer/separableverbs